Hans Landsaat

Schilderijen - Tekeningen - Grafiek

Home Terug / Back

Grafiek van Hans Landsaat

Eva Vreeburg

Met toestemming overgenomen uit: Omslag 2008/02, het Bulletin van de Universiteitsbibliotheek Leiden en het Scaliger Instituut

Franz K., 1975 Recentelijk heeft het prentenkabinet de map Franz K. van de graficus Hans Landsaat (1935) verworven. De map bevat 19 zeefdrukken, twee tekstbladen en een blad met inhoudsopgave en colofon en is verschenen in 1975. De zeefdrukken zijn geïnspireerd op het werk van Franz Kafka en refereren aan diens belangrijkste werken, de romans Das Schloss en Amerika (Der Verschollene), de verhalen Die Verwandlung en Das Urteil en zijn brieven en dagboeken. Landsaat geeft geen eendimensionale illustraties van scenes uit het werk van Kafka maar roept door samenvattende beelden de sfeer van de vertellingen op. De hard-edge techniek van Landsaat is daarbij effectief in het benaderen van Kafka’s beklemmende verteltrant. Dat is goed te zien in de hier gereproduceerde prent waar de kunstenaar door een spel met het perspectief de verwarrende situatie op de Herrenhof met de eigenzinnige deuren evoceert.

Naast Franz K. werd nog een aantal andere mappen van de kunstenaar aangekocht: Onbestemd (1995) en Water (2007). Zij vormen een mooie aanvulling op werk dat al langer in de collectie aanwezig was, de mappen Grenzen, Overgangen (1983) en Notities over 50 jaar (1985) en de zeefdrukken Still life Red en Still life Blue (1980). Landsaat begon zijn kunstenaarscarrière toen hij midden dertig was. Hij studeerde enkele jaren aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs (tegenwoordig Rietveldacademie) in Amsterdam aan de afdeling Vrije Grafiek, en werkte onder meer in de reclame voor hij zich volledig aan het kunstenaarschap wijdde. Hij richt zich voornamelijk op grafiek, teken- en schilderkunst en heeft ook enkele monumentale opdrachten, vooral wandschilderingen, op zijn naam staan. Via zijn uitgeverij Derby Pier in Amsterdam brengt hij zijn eigen kunstenaarsboeken uit. Door de recente aankopen is een dwarsdoorsnede van zijn werk nu in Leiden te zien.

Deze grafiek van Landsaat, ontstaan binnen een periode van ruim dertig jaar, laat goed zowel de veranderingen als de constanten in zijn werk zien. Zijn vroege werk is gestileerd en afgewogen. Vaak werkte hij met egale kleurvlakken en harde overgangen. Na verloop van tijd begint hij op een lossere en meer schilderachtige manier te werken, maar tegelijkertijd versoberen de voorstellingen ook tot een paar essentiële lijnen en vlakken. De verhouding tussen figuratie en abstractie wisselt steeds in zijn werk. Eigenlijk bevindt Landsaats werk zich in het schemergebied tussen die twee polen. In een paar vlakken of lijnen weet hij bergen, gebouwen en mensfiguren te suggereren. Ook kiest hij vaak voor een extreem perspectief. De beschouwer lijkt ver boven de voorstelling te zweven of is juist zo dichtbij dat hij het onderwerp bijna raakt. Door dit gebruik van het perspectief schept Landsaat een vervreemdende wereld. Zijn werken geven niet direct hun inhoud prijs en die voortdurende wisseling tussen herkenbaarheid en abstractie maakt zijn werk zo interessant.

Een steeds terugkerend aspect is het geschreven woord. In veel van Landsaats grafiek speelt literatuur of poëzie een prominente rol. Ook kunnen woord en beeld elkaar aanvullen: in Water bijvoorbeeld zijn citaten van dichters, filosofen en schrijvers over water in al zijn hoedanigheden op transparante bladen gedrukt, die over de prenten liggen. Een ander constant element is het landschap, de naam waarmee Landsaat zijn omgeving in de breedste zin van het woord aanduidt. Het landschap zoals hij dat waarnam op zijn reizen naar onder meer Australië, China, Schotland, Engeland en Canada lag vaak ten grondslag aan zijn beeldende werk.

Eva Vreeburg (1982) studeert Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Ook heeft ze de minoropleiding Grafiek en grafische technieken gevolgd aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag en de Universiteit Leiden. Zij richt zich in haar studie op de hedendaagse kunst en hoopt in 2008 af te studeren.