Project 'Vanwege Sebald' - Voortgang en veranderingen
Februari 2022
'Vanwege Sebald' in Museum Belvédère, Heerenveen - Een kabinet-expositie op het thema "Vanwege Sebald" is vanaf 5 februari 2022 tot eind mei '22 te bezichtigen in Museum Belvédère te Heerenveen. Deze tentoonstelling werd niet "geopend", vandaar deze wat verlate aankondiging.
Vanwege Sebald - Leporello III - Austerlitz - De derde tevens laatste leporello, geheel gewijd aan de roman Austerlitz van W.G. Sebald, is gereed gekomen. Het formaat zowel als de oplage (35) zijn gelijk aan de 2 voorgaande leporello's.
Gelukkig is een presentatie weer mogelijk en, zoals bij de eerste, is deze in het Goethe Institut Amsterdam, Herengracht 470, op 24 maart 2022 om 14 uur. U bent aldaar van harte welkom!
Intekenen is mogelijk per e-mail of per post tot 15 maart a.s. De voorintekenprijs van Leporello III bedraagt 130 euro. Vanaf 16 maart is de prijs 150 euro. Bij voorintekenen bent u verzekerd van een gelijk druknummer als van Leporello's I en II, mocht u deze al in bezit hebben.
Postadres: H.Landsaat, Churchill laan 14, 1931WE Egmond aan Zee
Email: hlandsaat@gmail.com
Bank: NL55TRIO 0784 884 927 t.n.v. H. Landsaat
Vermeld a.u.b. bij intekening of u Leporello III op 24 maart overhandigd wilt krijgen. Bij eventuele toezending na bestelling worden de verzendkosten berekend.
Mei 2021 - Een lentebericht
De eerste solo-expositie na vijf jaar werken aan het 'Vanwege Sebald' project werd op 18 april afgesloten.
Goed ingericht in de prachtige 'Kunstruimte KuuB' (Utrecht) had deze tentoonstelling te lijden onder de huidige corona-restricties: belangstellenden konden slechts op afspraak tijdens drie dagen per week KuuB bezoeken….
Een goede indruk geeft de virtual tour, die Arie de Ruiter van de expositie in Utrecht maakte.
Vol ideeën voor de laatste fase ga ik het waarschijnlijk laatste jaar van het 'Vanwege Sebald'-project in. In de herfst van 2021 zal onder meer de derde en laatste leporello op thema’s uit Austerlitz verschijnen. U krijgt weer bericht! Deze slot-grafiek uit de reeks van 3 zal zich duidelijk onderscheiden van de voorgaande leporello’s, analoog aan het werk van de schrijver.
Van harte hoop ik dat u een en ander blijft volgen.
Februari 2021
Veel van de schilderijen en tekeningen in het kader van "Vanwege Sebald" worden getoond in de grote solo-expositie bij Kunstruimte KuuB, Pieterstraat 3 te Utrecht. Het is de eerste tentoonstelling in dit meerjarig project.
Deze expositie loopt van 5 maart a.s. tot en met 18 april 2021.
De Corona-regels worden vanzelfsprekend in acht genomen.
Januari 2021
Later dan gedacht, maar nu is het zo ver, de tweede Vanwege Sebald leporello is gereed.
Was leporello I gebaseerd op de poëzie van Sebald, deze tweede komt voort uit zijn proza: Citaten uit De Ringen van Saturnus , Duizelingen , De Emigrés en Campo Santo liggen ten grondslag aan deze uitgave. De derde en laatste leporello zal zijn gebaseerd op de roman, en het laatste werk van Sebald, Austerlitz.
De drie leporelli bevatten steeds 8 pagina’s met citaten en 8 prenten en hebben een gelijk formaat en elk een oplage van 35 stuks.
Helaas is het niet mogelijk een presentatie-bijeenkomst te organiseren in deze corona-tijd. Hopelijk geeft de informatie op mijn website u een voldoende indruk van dit nieuwe werk!
De leporello werd geproduceerd bij Ruijgrok Piézografie te Amsterdam, 2020.
Het formaat van de prenten is 14,8 x 21 cm en de leporello meet uitgevouwen 421 cm.
Het papier is 215 grs. Innova IFA214, de ontwerpen zijn uitgevoerd in aquarel en Chinese inkt.
De teksten zijn gezet in de Garamond.
De oplage is 35 + 5 h.c.
De uitgave kwam mede tot stand dankzij het Mondriaanfonds.
Leporello II kost 145 euro, excl. 3.85 euro verzendkosten. U kunt deze leporello bestellen via mijn e-mail adres: hlandsaat@gmail.com . Ook van Leporello I zijn nog enkele exemplaren voorradig.
September 2020
Mijn laatste bericht was het “Lentebericht”. In de tussentijd is vooral dankzij de Corona-stilstand behoorlijk hard doorgewerkt. Helaas is het fotograferen van veel uit dit laatste werk wat achtergebleven, maar geloof me, dat komt goed.
De rustige plek, i.p.v. het verblijf in Callosa, Spanje, werd in Drenthe gevonden. Daar werd gewerkt aan het ontwerp voor de wederom uit 8 bladen bestaande leporello op basis van teksten uit het prozawerk van Sebald die eind van dit jaar ofwel begin volgend jaar zal worden gedrukt. Mogelijk wordt de derde en laatste leporello tegelijk gedrukt maar dat is op dit moment nog niet zeker. Deze zal worden gebaseerd op “Austerlitz”, het laatste werk van Sebald. Vanzelfsprekend krijgt u tijdig bericht over de voortgang.
In de afgelopen zomer werd bijna uitsluitend geschilderd. Het plan om te werken aan een reeks tekeningen en aquarellen is verschoven naar de komende herfst.
Inmiddels is er ook wat meer duidelijkheid over komende exposities:
- Een of twee schilderijen uit de Sebald reeks wordt of worden getoond op “Metamorfose”, een groepsexpositie van het Kunstenaars Centrum Bergen in Museum Kranenburgh te Bergen van 8 november 2020 tot 3 januari 2021.
- Bij expositieruimte KUUB te Utrecht volgt dan een expositie van werk uit de Vanwege Sebald –serie, schilderijen, tekeningen, en aquarellen, in deze prachtige ruimte en wel van 28 februari – 11 april 2021.
- Kort daarna wordt werk op papier met wellicht een enkel schilderij getoond in Amsterdam en wel in ArtSpace, de kleine expositieruimte in de sociëteit van Arti et Amicitia aan het Rokin. Van 19 tot 23 april. Deze tentoonstelling werd eerder op een andere datum aangekondigd, maar moest vanwege Coronamaatregelen worden uitgesteld.
De precieze datum van de reeds eerder toegezegde expositie in Museum Belvédère te Heerenveen staat op dit moment nog niet vast.
Tenslotte: ik blijf tussen het werken door lezen en herlezen in het werk van W.G.Sebald. Wat dit mij geeft is een zo grote gedachtenstroom, zoveel opwindende beelden, zo uniek, krachtig en veelzijdig, dat ik zeker weet dat het project Vanwege Sebald nog lang niet voltooid is.
Een lente-bericht 2020
Het is alweer mei en de omstandigheden zijn nogal veranderd. Dat is ook de reden voor het afzeggen van de in het vorige Sebald-bericht beloofde ‘huis-expositie’.
Maar waar velen tegenspoed ervaren mag ik niet klagen, vrijwel ongestoord gaat het werken aan “Vanwege Sebald” door.
Een afbeelding van drie recente schilderijen wordt toegevoegd. Deze keer nam niet Arie de Ruiter de foto’s. Zonder de professionaliteit van Arie maar wel met zijn advies deed Joanne dat deze keer.
Het werkbezoek van een maand vanaf eind augustus aan Callosa (Spanje) moest ook worden afgezegd. Het was mijn bedoeling daar de ontwerpen voor de twee nog geplande leporelli te maken. Dit wordt nu gedaan in een huisje in Drenthe.
Aangaande het exposeren weet u sinds het vorige bericht van september 2019, dat er een expositie wordt georganiseerd in Museum Belvédère in Heerenveen in 2022. Onlangs volgde een uitnodiging voor het voorjaar van 2021 in Kunstruimte KUUB te Utrecht . Nader bericht volgt.
Tenslotte staat in october a.s. een kleinere tentoonstelling met werk op papier gepland in Art Space, de ruimte naast de sociëteit van Arti et Amicitiae te Amsterdam. Gezien de omstandigheden is dit nog niet zeker maar ik heb hoop!
Intussen gaat het tekenen en schilderen in het kader van “Vanwege Sebald” door. Het werk van deze schrijver vormt in zijn benadering van de (vaak ogenschijnlijke) wisselvalligheid, in de liefde voor wat is en was, een motor voor wat ik nu alweer jaren doe en voor alles wat ik nog van plan ben.
September 2019
In juni jl. meldde ik dat er getekend zou gaan worden. Nou, dat ging anders want ik bleef maar schilderen (en aquarelleren, maar dat is ook een soort schilderen). In de website is daarvan nu e.e.a. zichtbaar. En van het tekenen komt het in de nabije toekomst vast en zeker.
Intussen vernam ik dat het Museum Belvédère (Heerenveen) een grotere expositie van mijn werk wil organiseren in het kader van “Vanwege Sebald” in 2022. Met dit vooruitzicht wordt het exposeren tot die tijd voornamelijk beperkt tot zo nu en dan deelname aan een groepsexpositie: in november a.s. bijvoorbeeld de expositie “Ogenschijnlijk” van het Kunstenaars Centrum Bergen in Kranenburgh. Maar omdat het voor mij, en naar ik hoop ook voor u, aardig is om toch een kleine expositie van enig werk uit de laatste jaren te zien wordt in de late winter/de vroege lente een paar dagen open huis gehouden, hier aan de Churchill laan in Egmond aan Zee. We hebben de beste herinneringen aan de vorige keer dat we zoiets organiseerden, alweer jaren geleden.
Dan iets over de grafische kant van het Sebald-project. Tijdens onze korte zomervakantie nam ik me voor om na de eerste leporello, die in april j.l. werd gepresenteerd, nog een tweede en een derde te produceren. De eerste is, zoals u wellicht weet, op de poëzie van Sebald gebaseerd, de tweede zal worden gemaakt op grond van zijn proza behalve over het boek “Austerlitz”.Op grond van dit laatste werk volgt de 3e leporello. Zo wordt de neerslag van het werk van deze schrijver in mijn wereld een kleine serie op handzaam formaat. Dit alles echter op wat langere termijn, maar, zoals altijd ontvangt u tijdig bericht.
Tenslotte: het valt sommigen op dat er verscheidenheid in benadering valt te onderkennen tussen het ene schilderij of aquarel dan wel tekening met het andere. Waar ik in het ene geval “dicht bij het onderwerp blijf” –soms op het illustratieve af- is het anderzijds vaak of het werk lijkt weggevlogen te zijn uit wat Sebald schreef. Deze verscheidenheid in attitude is voor mij onvermijdelijk. Mogelijk is het voor een deel een bijverschijnsel van het feit dat ik ouder ben en daardoor onafhankelijker, ook in mijn eigen voornemens, en zo ook in de vertaling in beeld van wat Sebald me aanreikt. Kortom ik wil het niemand extra moeilijk maken en geniet intussen wel van deze vrijheid.
Zomer 2019
W.G.Sebald baseerde zijn boek “De Ringen van Saturnus” vooral op lange wandelingen, grotendeels langs de kusten van Norfolk en Suffolk in Groot Brittanië. In september 2018 wandelden Joanne en ik in zijn voetstappen en bezochten plaatsen, kiezelstranden en andere plekken waarover hij vaak verrassende notities maakte. Voor mij was het een inspirerende confrontatie/belevenis die veel stof tot verder werken gaf.
En verder werd er sinds het laatste bericht nijver doorgewerkt aan het project “Vanwege Sebald”, waarvan het eind allerminst in zicht is. Na de expositie “Goud onder het IJs” in de zomer van 2018 werd een al wat ouder plan opgepakt. De voorbereidingen lagen al klaar en nu werd het tijd om de eerste grafische neerslag van het werk van Sebald te visualiseren. Zijn proza heeft wereldwijd veel belangstelling, maar naar mijn mening zijn gedichten minder en mijns inziens verdienen ze evenveel aandacht. Vandaar mijn voornemen om eerst aandacht aan die poëzie te besteden.
Vriend Arie de Ruiter stelde voor dit in leporello-vorm te doen en ik volgde zijn raad graag op. Uit de vele kleine krabbels groeide een definitieve keus en aan het eind van 2018 was het ontwerp gereed en uitgevoerd in een mengvorm van aquarel met chinese inkt, dit laatste aangebracht met pen zowel als met penseel. Gelukkig was Bernard Ruijgrok van Ruijgrok bereid en in staat de leporello op één vel papier te drukken (en dat valt niet mee bij een totale lengte van 421 cm). Na het proefdrukken was de 8-delige leporello gereed. Gevouwen en in een stevige kartonnen omslag meet het 8-delige werk 14,8 X 21 cm.
De presentatie vond plaats in de Tuinzaal van het Goethe Institut in Amsterdam op 25 april 2019. Het werken aan – en de mate waarin gereageerd werd op de leporello sterkt me in het voornemen in de komende jaren een kleine reeks van in totaal drie stuks te maken.
In februari werd een studie-bezoek aan het Deutsches Literatuur Archiv gemaakt in Marbach am Neckar (D) waar de nalatenschap van Sebald zich bevindt.
Het is nu begin juni en het wordt tijd om te gaan doen waar ik enorm naar uitkijk – tekenen en aquarelleren in het kader van “Vanwege Sebald”.
Herfst 2018
Een keuze uit mijn werk Vanwege Sebald werd voor het eerst samenhangend getoond op de groepsexpositie “GOUD ONDER HET IJS” in de expositieruimte van Arti et Amicitiae, Rokin 112, Amsterdam van 28 juli t/m 25 augustus 2018.
Vanwege Sebald - 12 juli 2018
En inmiddels is er weer wat tijd verstreken.
Het project Vanwege Sebald vordert zonder te weten wanneer en waar en hoe het zal eindigen.
Er zijn in de afgelopen maanden weer enkele schilderijen, tekeningen en aquarellen in het kader van “Vanwege Sebald” voltooid: Enkele afbeeldingen vind u hieronder en het volledige overzicht vind u onder het sub-menu Werk van deze site: Schilderijen (vanaf 2000) en Tekeningen en aquarellen (vanaf 2000).
Opnieuw is het resultaat divers. Dat heeft te maken met hoe ik mijn onderwerpen uit het werk van de schrijver selecteer en daarna uitwerk.
Daarover het volgende:
In het werk van Sebald treft men een grote diversiteit in zijn manier van waarnemen en overdenken aan: soms beschrijft hij nauwkeurig wat hij tijdens wandelingen in de natuur of in dorpjes en steden aantreft, een andere keer verliest hij zich in vaak verrassende vergelijkingen dan wel in even verrassende herinneringen, verbonden aan datgene dat wordt waargenomen.
Een citaat uit “De ringen van Saturnus”:
"Eigenlijk weet je, als je door de voor bezoekers opengestelde zalen van Sommerleyton loopt, soms niet precies of je je op een landgoed in Suffolk bevindt of op een heel afgelegen, als het ware extraterritoriale plek, aan de kust van de Noordelijke IJszee of in het hart van het zwarte continent. Ook in welk decennium of in welke eeuw je bent valt niet zonder meer te zeggen, want vele perioden liggen hier over elkaar heen en blijven naast elkaar bestaan”
Is het deze diepte-peiling in één ervaring die mij zo aantrekt? Zeker, want ook ik voel me in de loop der jaren steeds minder verplicht een soort eenduidigheid te volgen. Zowel qua onderwerp als wel de manier van uitwerken daarvan voel ik me niet gebonden door een vooraf bepaalde weg. En, waar bij Sebald in één waarneming de tijd zowel als de plaats als het ware door elkaar tuimelen, leidt dat bij mij tot een warm makend gevoel van verwantschap.
Zoals in het taoÏsme het pad (de weg) het leven zelf is zonder te bepalen of dat bepaald is waarheen. (Zo kort en treffend omschreven door René Ransdorp: “De weg ontstaat door te gaan”.)
Echter, wat ik hiervoor omschreef is zeker niet de enige factor in het werk van Sebald die me tot werken aanzet: Bijvoorbeeld in het gedicht: “In de doorwaakte nacht….” (uit de bundel “Over het land en het water” wordt een beeld geschetst van een wat angstig ontwaken in een hotel in Bremerhaven waarna de gedachten als het ware omhoog en weg-wervelen, de rivier de Weser volgend, terwijl beelden uit de werkelijkheid en uit de geschiedenis opdoemen en wegschieten. Hier was het me niet anders mogelijk een schilderij te maken dat een poging doet nogal letterlijk de beelden, dus de rivier, te volgen. Het langwerpige smalle en hoge werk draagt de titel: “In en voorbij Bremerhaven” en lijkt, veel meer dan ander op Sebalds geschriften geënt werk, meer illustratief, verhalend. Dit in tegenstelling tot werk dat is ontstaan vanuit één al dan niet landschappelijke waarneming, zoals onder meer in het schilderij “Zuigkracht van de Leegte” (2016).
2017 - Vanwege Sebald
December 2016 - Vanwege Sebald
De ringen van Saturnus: een Engelse pelgrimage
November 2016 - Vanwege Sebald
De ringen van Saturnus: een Engelse pelgrimage
Vanwege Sebald - Herfst 2016
Omstreeks de eeuwwisseling las ik voor het eerst werk van W.G.Sebald. Ik raakte al snel geboeid en na het lezen van al zijn werk was ik zelfs gefascineerd. Het herlezen van zijn werk zette me aan tot werken en verwerken.
Veel eerder, in de 70er en 80er jaren, had ik een gelijke drang bij en na het lezen van het werk van Franz Kafka en van Witold Gombrowicz. Het leidde tot het produceren van grafisch werk, tekeningen en schilderijen. Ook verscheen een bibliofiele uitgave met tekstfragmenten uit gedichten van de Amerikaanse dichter Wallace Stevens. Deze schrijvers hebben mede mijn denken en daardoor mijn wijze van werken gevormd.
Daarna volgden jaren waarin vrijwel uitsluitend landschappelijke indrukken het onderwerp vormden. Deze kreeg ik op reizen door Australië, Mongolië en China, maar ook in Zeeuws Vlaanderen, waar ik tot 2008 een onderkomen had.
Nu, in 2016, is het opnieuw literatuur. In het werk van de Duitse schrijver W.G.Sebald (1944-2001) vind ik veel dat mij aan het werk weet te zetten. In zijn wijze van waarnemen - soms tijdens kortere of langere wandelingen - roept hij vaak associaties op die betrekking hebben op geschiedenis, op klimatologische zowel als geologische omstandigheden. Er wordt mij daarin zoveel aangereikt dat werken onvermijdelijk wordt.
Het mag duidelijk zijn. Voor wie mijn werk in dit opzicht enigszins kent: ik voel me opnieuw verwant en gestimuleerd. Ik hoop er lang en in verschillende technieken aan te werken, alles onder de noemer Vanwege Sebald. U zult geen letterlijke illustraties van mij verwachten, Sebald levert me vertrekpunten en impulsen. Voor wat dit betreft is er geen verandering in mijn benadering. Zoals ik in de laatste jaren waarin veel gereisd werd steeds waargenomen landschappen als aanzet tot mijn werk opvatte, zo is dat nu met het werk van Sebald het geval: ik reis als het ware door wat hij geschreven heeft en vind daar het materiaal voor dat me inspireert.
Van harte hoop ik dat u me ook in dit avontuur wilt volgen.
Hans Landsaat